Mobiliteit als service. Focussen op de dienstverlening aan de reiziger boven de doorontwikkeling van techniek. De gedachte is niet nieuw. Al begin jaren 90 traden marketeers toe in de wereld van openbaar vervoer. De kreet ‘de reiziger centraal’ werd het nieuwe paradigma.
Vaak bleef het echter bij een loze kreet. De focus lag wel degelijk vooral op de techniek en het efficiënter maken van systemen. De impact op – en mening van – de ov-reiziger werd meer dan eens vergeten. Laat staan dat de grote groep die niet of zelden gebruikmaakt van het openbaar vervoer betrokken werd.
Openbaar vervoer als MaaS-pijler
Mobility as a Service (MaaS) lijkt tegenwoordig het toverwoord als het gaat om de vernieuwing van het openbaar vervoer. Ik verwacht daarbij dat het openbaar vervoer voorlopig de belangrijkste pijler zal zijn binnen de meeste MaaS-platforms. Er is immers een groot landelijk dekkend ov-aanbod beschikbaar dat je nu al eenvoudig in elk MaaS-platform kunt inpluggen.
Andersom ben ik ervan overtuigd dat juist het openbaar vervoer enorm kan profiteren van MaaS als je daarmee de bestaande barrières voor reizigers wegneemt. Want openbaar vervoer is bijna altijd onderdeel van een bredere ketenverplaatsing. En hoe je het went of keert: de keten is zo sterk als de zwakste schakel.
MaaS als versterking van ov-product
Daarin zit ‘m de belofte van MaaS wat mij betreft: het elimineren van al die zwakke schakels binnen de keten. En dus het verbeteren van mentale toegankelijkheid, vindbaarheid, planning, gebruiks- en betalingsgemak. MaaS is dan ook geen concurrent of bedreiging voor het openbaar vervoer, het draagt juist enorm bij aan de versterking van het ov-product in combinatie met andere mobiliteitsdiensten.
Dienstverlening boven techniek
Mobiliteit als dienst inzetten, gaat veel verder dan een handige app of tool. En daarin ligt wat mij betreft ook de belangrijkste uitdaging. Maas wordt alleen een succes als bij het ontwerp het gedrag en de beleving van de reiziger centraal staan.
MaaS is geslaagd als het ertoe leidt dat mensen hun gewoontegedrag overboord gooien en telkens, afhankelijk van de actuele situatie, hun mobiliteitskeuzes willen en kunnen heroverwegen. Dit lukt alleen als mensen ervan overtuigd raken dat het voor hen prettiger, eenvoudiger, sneller en goedkoper is om gebruik te gaan maken van de mogelijkheden die MaaS biedt.
Succesfactor
Zolang het openbaar vervoer een belangrijke pijler is van MaaS, zal dit voor de huidige groep regelmatige OV-gebruikers niet zo moeilijk zijn. Voor hen wordt het huidige aanbod immers uitgebreid (bijvoorbeeld met extra services in het voor- en natransport) en gemakkelijker gemaakt.
Maar we kunnen écht spreken van een succes als ook niet-ov-gebruikers MaaS omarmen en daardoor vaker kiezen voor een andere vervoerwijze. En daar ligt volgens mij de grote uitdaging. Om ook die grote groep mensen aan te spreken die nu meestal de auto pakt en nauwelijks gebruikmaakt van het openbaar vervoer. Als dat lukt, wordt MaaS niet alleen een commercieel succes, maar kan het ook bijdragen aan maatschappelijke doelen op het gebied van ruimte, bereikbaarheid en duurzaamheid.
Advies voor MaaS-platforms
Mijn advies voor de doorontwikkeling van Maas-platforms? Koester het huidige openbaar vervoer als belangrijk(st)e pijler van het totale mobiliteitsaanbod binnen MaaS. Zorg dat de ontwikkeling van MaaS het openbaar vervoer versterkt en andersom. En bovenal: leer van het verleden. Zet nu de reiziger echt centraal in plaats van de techniek. Focus daarbij op het doorbreken van het gewoontegedrag van de groep die nu vooral de auto gebruikt.
Frans is bijna 24 jaar werkzaam als vervoerkundig adviseur bij XTNT, een adviesbureau dat zich begin jaren 90 al realiseerde dat het gedrag van mensen een onmisbare rol speelt binnen de wereld van het openbaar vervoer. Meer weten of van gedachten wisselen? Neem contact op met Frans Gommers.