Steekwoorden
Fiets, gedragsbeïnvloeding, drukte, Utrecht
Meerdere wegen leiden naar…
Wat doe je als (te) veel fietsers in Utrecht dezelfde route nemen, waardoor het fietspad te druk wordt? Mensen nemen routeadvies niet altijd zomaar aan. Dit geldt met name voor routes die mensen vaak nemen. Ze kennen de omgeving en zijn ervan overtuigd dat ze de beste route rijden, waardoor ze weerstand kunnen hebben tegen routeadvies. Daarnaast hebben ze de gewoonte ontwikkeld om voor een bepaalde route te kiezen. Hoe kan je fietsers dan tóch stimuleren om een andere route te rijden?
Dit onderzochten we in opdracht van Provincie Utrecht, in 2018. Zij vroeg ons om fietsers vanaf het Utrecht Science Park (USP) te stimuleren om via de Archimedeslaan richting het centrum te fietsen in plaats van via de Weg tot de Wetenschap. De Weg tot de Wetenschap is nu al een drukke route. Daarnaast gaat in 2019 een tram naar het USP rijden: De Uithoflijn. De drukke fietsroute kruist dan het nieuwe tramtracé. Door fietsers te stimuleren via de Archimedeslaan te fietsen, wordt de drukke fietsroute ontlast en hoeven de fietsers de trambaan niet te kruisen.
Onze aanpak
Om te bepalen hoe we fietsers vanaf het USP het best kunnen stimuleren om via de Archimedeslaan te fietsen, ontwikkelden we twee interventies (maatregelen). De interventies bestonden uit opvallende asfaltstickers waarop twee verschillende beïnvloedingstechnieken werden toegepast (zie afbeelding). Door de stickers op strategische locaties op het USP te plaatsen, stimuleerden we fietsers om via de Archimedeslaan te fietsen.
Om tot de juiste interventie te komen, voerden we vooraf een literatuuronderzoek uit. Daarnaast gingen we in gesprek met de doelgroep om erachter te komen wat voor juist deze fietsers de routekeuze bepaalt. Het bleek dat fietsers het liefst de snelste route kiezen. Daarom impliceert de eerste conditie dat de route via de Archimedeslaan sneller is: ‘kies jij de snelste route richting centrum?’, waarbij een pijl de fietsroute via de Archimedeslaan aanwijst. In de tweede conditie werd er gebruikgemaakt van een spelelement: fietsers werden gevraagd om te stemmen op een dilemma: ‘ik ben liever rijk’ en ‘ik ben liever gezond’, waarbij beide keuzemogelijkheden zijn gekoppeld aan een fietsroute (Weg tot de Wetenschap of Archimedeslaan). De populaire keuze ‘ik ben liever gezond’, zo bleek uit vooronderzoek, werd gekoppeld aan de Archimedeslaan.
Uit het vooronderzoek bleek daarnaast dat gewoontegedrag een grote rol speelt. Gewoontes kun je doorbreken door iets opvallends in de omgeving aan te passen. Een omgevingsverandering haalt het gedrag van mensen als het ware even van de ‘automatische piloot’ af. Hierdoor is het mogelijk om gedrag te beïnvloeden. In de praktijk blijkt een tijdelijke, ingrijpende omgevingsverandering lastig. Uiteindelijk bleken opvallende, groene asfaltstickers een goede oplossing te zijn.
Welke interventie werkte het beste?
Meer weten over dit onderzoek? Neem contact op met onze verkeerspsycholoog Kirsten van Merwijk: 06 14 80 97 82, k.vanmerwijk@xtnt.nl.
