Gepubliceerd op 21-11-2022 om 10:15

Verantwoord van 50 naar 30 km/u binnen de bebouwde kom

“Binnen de bebouwde kom vindt het merendeel van de verkeersongevallen plaats op de gebiedsontsluitingswegen: de wegen waar de maximumsnelheid 50 kilometer per uur is”, vertelt Joep Lax, adviseur bij XTNT. “Daarom kijken we of op deze zogenoemde ‘GOW50’ een maximumsnelheid van 30 kilometer per uur kan worden ingevoerd. Het ontwerpprincipe wordt daarbij idealiter omgedraaid van 50 km/u naar 30 km/u als norm. Waar dat níet wenselijk of mogelijk is, hanteren we dan 50 km/u.”

“Er heeft een tijd de discussie gespeeld of het bordje ‘bebouwde kom’ niet automatisch een snelheidsregime van 30 km/u als maximum moet aangeven. In de wet is die wijziging niet opgenomen, maar het principe van de hele bebouwde kom als 30 km/u-gebied wordt wel door veel gemeenten omarmd, daar wil men wel mee verder. Concreet houdt dat in dat alle wegen die ongeschikt zijn voor een maximumsnelheid van 50 km/u worden ingericht als ’GOW30’. Op een veilige GOW50 zijn vrijliggende fietspaden noodzakelijk, moeten bushaltes los staan van de rijweg, mogen er geen andere uitritten zijn en geen complexe kruispunten met andere wegen. Voldoet de weg daar niet aan, dan zou het een GOW30 moeten worden. Dan is de grote vraag: hoe richt je die in als GOW30? Vanuit die vraag zijn we gaan onderzoeken.”

Twee stromingen

Het onderzoek van XTNT is ten tijde van schrijven bijna afgerond. “We zijn met wegbeheerders in gesprek gegaan, om te achterhalen wat men wil en welke denkrichting men volgt. Dan blijken er twee stromingen te zijn, laten we die de ‘Amsterdamse stroming’ en de ‘Utrechtse stroming’ noemen”, stelt Joep. De ‘Amsterdamse stroming’ wil direct aan de slag met strepen en borden. “Dan gaat het om duidelijk de maximumsnelheid aangeven, goede belijning en tijdelijke maatregelen, maar er is dan nog niet direct sprake van een fysieke inrichting van een GOW30. Daar willen ze op een later, geschikt moment mee aan de slag.De maximumsnelheid is wel meteen overal 30 kilometer per uur.

De ‘Utrechtse stroming’ wil wachten met van 50 naar 30 km/u tot het moment dat een straat heringericht wordt of kan worden. Dan kunnen alle aanpassingen in één keer goed doorgevoerd worden, inclusief fysieke aanpassingen. “Daar is men vooral bezig met de vraag hoe je een inrichting realiseert waar weggebruikers die 30 km/u als vanzelfsprekend ervaren”, vertelt Joep. “Zonder daarbij natuurlijk hulpdiensten als brandweer en ambulance te hinderen. Hun veilige doorgang en aanrijtijden mogen niet min het geding komen.”

Wachten op aanbevelingen

Het CROW komt binnenkort met nieuwe richtlijnen en aanbevelingen voor het inrichten van een GOW30. “Daar zitten veel mensen op te wachten. Voor een aantal situaties zullen de richtlijnen een goede oplossing bieden, voor een aantal ook niet. Wij vinden het dan ook belangrijk om verder te kijken dan alleen de richtlijnen en nu alvast te beginnen.”

Adviezen voor een succesvolle aanpak

Joep komt met twee adviezen. “Zorg er allereerst voor dat je het doel niet uit het oog verliest. GOW30 is een middel, geen doel. Het doel is het verhogen van de verkeersveiligheid. Dat dit middel enorm bijdraagt aan de verkeersveiligheid staat buiten kijf, maar we moeten ook bedenken dat er meer mogelijkheden zijn.” Het tweede advies is om naar het gedrag van mensen te kijken. “Zorg ervoor dat de verkeersdeelnemer de weginrichting snapt, ook het waarom. Door te kijken naar het gedrag van de weggebruiker kom je vaak op simpele en goedkope manieren om aan te zetten tot veiliger gedrag.

Een voorbeeld: soms is er een weg waar zowel auto’s als fietsers welkom zijn, dan is het midden vaak grijs asfalt, breed genoeg voor de auto’s, en het stukje dat overblijft is dan voor fietsstroken. Draai je dat om – dus leg twee fietsstroken aan, met een goede breedte, en het midden dat overblijft is voor de auto’s – dan verandert het gedrag van de automobilist als vanzelf.”

De juiste keuzes maak je samen

Bij GOW30 speelt de invloed van het gedrag van weggebruikers een nog grotere rol dan bij andere weginrichtingen. XTNT, specialist in mobiliteit en gedragsbeïnvloeding, adviseert gemeenten hierin en staat hen bij in het maken van de juiste keuzes tot een verantwoorde overgang van 50 naar 30 km/u; tot het realiseren van een effectieve en verkeersveilige GOW30.

Bron: Verkeerskunde – oktober 2022, nummer 4, jaargang 73