Gepubliceerd op 28-04-2023 om 14:21

VerkeersGedragDag: XTNT doet onderzoek naar fietsstimulering onder mbo-studenten

Begin deze maand vond de VerkeersGedragDag 2023 plaats, met als thema ‘In beweging na de lockdowns’. Een dag over verkeer, gedrag en het in beweging brengen van mensen. Daar kan XTNT natuurlijk niet ontbreken. En een van de doelgroepen die we in het vizier hebben om in beweging te brengen – specifiek om op de fiets te krijgen – zijn mbo-studenten. Waarom zij? Wat is ons doel? Hoe benaderen we hen? En wat haalden we op? Dat en meer vertelden we tijdens de VerkeersGedragDag 2023.

Bewapend met een goed verhaal en een mooie praatplaat trokken Ingeborg en Kai op een herfstachtige lentedag naar de VerkeersGedragDag in Rotterdam. De praatplaat gaf visuele ondersteuning bij onze toelichting over het mbo-onderzoek dat we vorig jaar vanuit XTNT uitvoerden. In samenwerking met de gemeente Amsterdam, de provincie Utrecht en het ministerie I&W deden we zowel kwantitatief als kwalitatief onderzoek naar de situatie en het (reis)gedrag van mbo-studenten.

Ons onderzoek

We hebben met onze samenwerkingspartners allereerst vanuit het literatuuronderzoek een theoretisch kader opgesteld. We wilden helder hebben waar we het over hebben, wat er al onderzocht en bekend is, en welke onderzoeksvragen daarbij nog beantwoord kunnen worden. Wat blijkt: het mbo-onderzoek begeeft zich naar ons weten op redelijk onontgonnen terrein. Uit ons literatuuronderzoek blijkt dat dergelijke studies naar reisgedrag voornamelijk plaatsvinden onder hbo- en wo-studenten. Mbo’ers zijn verrassend genoeg een onderbelichte doelgroep, terwijl hier heel veel potentie lijkt te zitten. Uit verschillende onderzoeken blijkt namelijk dat afgestudeerden van het mbo relatief minder fietsen dan afgestudeerden van het hbo en het wo. Mbo-studenten kunnen dus wel een duwtje in de rug gebruiken. Zeker als er in de basis een bepaalde bereidheid is om meer te fietsen, zit hier veel potentie voor een succesvol fietsstimuleringsprogramma.

Na het literatuuronderzoek, pakten we door op het kwalitatieve deel; we gingen in gesprek met studenten op drie verschillende mbo-scholen. We verkenden hoe het reisgedrag in elkaar zit en welke motieven en weerstanden een rol spelen bij de keuze voor de fiets. Op basis van de informatie die we zo verzamelden zijn we een groot kwantitatief onderzoek gestart, waarbij we een vragenlijst uit hebben gezet waarop uiteindelijk 944 studenten reageerden. Hiermee onderzoeken we onder andere welke gedragsfactoren verband houden met het huidige fietsgedrag van mbo-studenten naar school, maar ook welke gedragsfactoren nu het meest kansrijk zijn om te beïnvloeden, en zo mbo-ers te stimuleren vaker te fietsen. Ten slotte zoomden we nog in op eventuele subdoelgroepen, want we verwachten dat er binnen de grote groep mbo-studenten mogelijke verschillen zitten in het fietsgedrag en de te beïnvloeden gedragsfactoren. Dit is van belang, want zo kunnen we gericht op zoek naar mogelijkheden om gedrag te veranderen.

Onze bevindingen

De eerste resultaten zijn binnen daarmee zijn er ook wat eerste inzichten te delen:

• Mbo-studenten wonen relatief ver van hun school vandaan
• De doelgroep die op realistische fietsafstand van school woont, lijkt op basis van dit onderzoek in de minderheid. Maar, we zien bij deze doelgroep wel dat er nog veel winst te behalen valt: de meerderheid van deze subdoelgroep fietst op dit moment nog niet naar school. Dit is dan ook de doelgroep die het meest kansrijk is voor fietsstimulering.
• Negen factoren blijken een relevante en significante samenhang te hebben met het huidige fietsgedrag van mbo-studenten naar school. De gedragsfactoren intentie, attitude en gewoonte bieden de grootste kans om gedrag te veranderen. Deze factoren hebben namelijk de sterkste samenhang met het fietsgedrag. Daarbij bieden deze factoren haakjes om gedragsinterventies op toe te passen. Daarnaast zijn er nog andere factoren die in mindere mate een relatie hebben met fietsgedrag (zie onderstaand figuur). Zo hebben ouders en vrienden een veel lagere relatie – en daarmee waarschijnlijk ook lagere impact – op fietsgedrag dan veel mensen denken.