De mobiliteitstransitie. Bij XTNT verstaan we hieronder ‘het minimaliseren van individuele keuzes die schadelijk zijn voor het collectief en het stimuleren van mobiliteitskeuzen die zowel individueel als collectief gunstig zijn’. Een hele mond vol. Op deze pagina vertellen we over onze kijk op mobiliteitstransitie en gaan we in op de richtinggevende principes die we hanteren om te komen tot een gedragen transitie.

Individueel voordeel vs. goed voor het collectief

Kiezen voor individueel voordeel hoeft niet altijd positief uit te pakken voor het collectief. Even snel naar de winkel met de auto, aanschaf van een scooter zodat je niet meer hoeft te trappen of een grote auto aanschaffen vanuit statusoverwegingen. Het zijn allemaal voorbeelden waarbij individueel voordeel de boventoon voert maar waarbij milieu, gebruik van de ruimte en/of bereikbaarheid en verkeersveiligheid niet gebaat zijn.

Kiezen voor de fiets om gezond te blijven, een kleine elektrische auto aanschaffen omdat dat voordelig is, liever met de trein reizen omdat je dan je reistijd nuttig kunt besteden of thuiswerken omdat dit reistijd bespaart, zijn ook keuzes op basis van individueel voordeel. Maar dan zijn ze ook nog eens gunstig voor het collectief. Dit raakt aan de kern van wat wij onder mobiliteitstransitie verstaan.

Mobiliteit blijvend anders inrichten door corona

Het klinkt wat gek, maar de coronacrisis heeft daarbij een handje geholpen. We zijn anders gaan kijken naar gezondheid, thuiswerken, drukte in het ov en op de weg en steeds op hetzelfde tijdstip vertrekken. Het biedt kansen om onze mobiliteit blijvend anders in te richten. Mits we het ijzer smeden als het heet is.

Flexibiliteit en inclusiviteit

Daarbij gaat het ons om meer flexibiliteit in keuzes, soms ook niet te reizen als het eigenlijk niet hoeft en meer gebruik te maken van duurzame vervoerwijzen. Maar dat is niet alles. Ook inclusiviteit past in dit rijtje. Alle groepen in de samenleving hebben volgens ons recht op mobiliteit. Pas als je gelijke toegang tot vervoermiddelen hebt, kun je ook op een gelijkwaardige manier besluiten dat ‘niet reizen’ een optie is.

Richtinggevende principes voor transitie

Om te komen tot een gedragen transitie, hanteren we een aantal richtinggevende principes. Dit zijn onder meer:

• We beschouwen mobiliteit zowel vanuit de herkomst- als de bestemmingslocaties en vanuit wat daartussenin ligt (de reis zelf)
  De mobiliteitstransitie waar we in zitten, vraagt een structurele andere kijk op mobiliteit. Als gedragsverandering wordt ingezet, zien we vaak een focus op de bestemming van de reis. De aanpak verbreden naar de reis en op herkomstgebieden biedt grotere uitdagingen, maar tevens nieuwe kansen.
• We denken vanuit de reiziger
  Reizigers hebben (specifieke) kenmerken. Gedrag veranderen, betekent mensen serieus nemen. En dat betekent op zijn beurt ‘weten wat mensen beweegt’ (zie gedragskompas).
• We benutten discontinuïteiten
  Als omstandigheden waarin gedrag plaatsvindt sterk veranderen (denk hierbij aan langdurige wegwerkzaamheden, maar ook aan de coronacrisis), vindt heroverweging van gedrag plaats. Het zijn de ideale momenten om gewoontegedrag te veranderen.
• We hebben niet alleen oog voor de korte maar ook voor de lange termijn
  Projectmatig werken betekent vaak (niet altijd) een sterke focus op korte termijn doelen (spitsmijdingen, hinderbeperking, etc.). Willen we voldoende aandacht en sturing houden in een veelomvattende mobiliteitstransitie, dan is er meer aandacht nodig voor lange termijn doelen en hoe deze zich verhouden tot de resultaten van projecten.
• We communiceren samen waar dat kan en zinvol is, lokaal waar dát meerwaarde biedt
  Herkenning wekt vertrouwen. Tegelijkertijd hebben mensen de behoefte om zichzelf of hun directe omgeving terug te zien in campagnes of slogans. Zoek hierin dus altijd de juiste balans.

Gedragskompas

Bij ‘denken en werken’ vanuit de reiziger gebruiken wij het gedragskompas. Dit beschrijft vier concrete aangrijpingspunten voor gedragsverandering en gedragsbehoud:

1. Emoties en associaties. Koppel het nieuwe gedrag aan een positieve beleving van de doelgroep.
2. Social proof (de mens is een kuddedier). Als zichtbaar is dat vrienden en voorbeeldfiguren het gedrag vertonen, volgt men.
3. Faciliteren en versterken (we willen geholpen worden en houden van gemak). Maak het nieuwe gedrag eenvoudig, betaalbaar en snel.
4. Motieven en weerstanden. Werk toe naar intrinsieke motivatie en neem drempels zoveel mogelijk weg.

XTNT en de mobiliteitstransitie

XTNT helpt om op het gebied van mobiliteit de kansen die ontstaan aan te grijpen. Ons doel is gedrag – dat niet altijd bewust is, maar ook onbewust tot stand kan komen of een gewoonte is geworden – blijvend te veranderen. We stellen de reiziger centraal en we brengen samenwerking tussen overheden, bedrijfsleven en brancheorganisaties tot stand. Kennis van processen, communicatie en data-uitwisseling zijn daarbij onze speerpunten.

Meer weten?

Meer weten over onze kijk op transitie, mobiliteitsverandering en gedragsstrategieën? Voor Zuidoost Brabant, Amsterdam en Zuid-Nederland stelden we een gedragsstrategie op die helpt bij het volgen, anticiperen en structureren van de mobiliteitstransitie. Kijk hier voor meer info.