Bij XTNT geloven we dat je complexe problemen niet alleen oplost, dat doe je samen. Daarom werken we met een team van onder andere psychologen, verkeerskundigen en communicatieadviseurs aan mobiliteitsoplossingen. Ook trekken we graag samen op met bewoners en andere stakeholders; zij bekijken een probleemstuk vaak weer vanuit een andere invalshoek dan de mobiliteitsprofessional. Annemieke is één van de XTNT’ers die werkt aan mobiliteitsprojecten waarin participatie centraal staat. Maar hoe zorg je ervoor dat de stem van burgers wordt gehoord? En hoe draagt participatie bij aan betere besluitvorming? Annemieke neemt ons mee in haar aanpak en ervaringen.
Informeren als basis voor participatie
We hebben ‘m allemaal wel eens voorbij zien komen: de participatieladder. Hij bestaat uit vijf treden: onderaan staat ‘informeren’ en de hoogste trede staat voor ‘(mee)beslissen’. Kort gezegd kun je stellen: hoe hoger op de ladder, hoe meer invloed de omgeving heeft. Annemieke: “Informeren vormt eigenlijk de basis voor elk participatieproces. Belangrijk is om belanghebbenden op tijd te informeren én om dat op een begrijpelijke manier te doen. Dat laatste is vaak nog best een uitdaging, zeker als het om complexe vraagstukken gaat. Daarom moet je hier echt de tijd voor nemen.”
Participatie in verschillende vormen
Annemieke werkt momenteel aan verschillende projecten waarin participatie een grote rol speelt. Zo begeleidt ze de participatie rondom de mobiliteitsvisies voor de gemeenten Oostzaan en Wormerland. Daarnaast is ze betrokken bij de tussenevaluatie van het verkeersstructuurplan in Badhoevedorp.
“In Oostzaan en Wormerland onderzoeken we via een enquête hoe bewoners het verkeer beleven. Daarnaast houden we interviews met stakeholders zoals de politie en de ondernemersvereniging,” vertelt Annemieke. De uitkomsten hiervan nemen we mee in de mobiliteitsvisies van beide gemeenten. In Badhoevedorp pakken we de participatie uitgebreider aan: naast een enquête, is hier een werkgroep opgericht met 30 bewoners. Deze werkgroep bestaat uit vertegenwoordigers van verschillende straten en buurten. “Zij worden een jaar lang actief betrokken bij de evaluatie van het verkeersstructuurplan en denken mee over wat nodig is om de verkeerssituatie in het dorp te verbeteren.’’
Tegengestelde belangen
In participatietrajecten komen verschillende mensen, met verschillende belangen samen. De uitdaging is dan om samen tot een gedragen oplossing te komen. Een goed voorbeeld is het participatietraject voor de verkeersveiligheid in het Binnenveld. “Hier hadden we te maken met veel uiteenlopende belangen en doelgroepen. Van agrariërs die in het gebied wonen en werken tot recreanten die graag in het Binnenveld wandelen of fietsen,” zegt Annemieke. “In verschillende werksessies brachten we alle belangen op tafel en zochten we samen naar een oplossing waarin iedereen zich kan vinden. Dat betekent niet dat iedereen ook altijd heel blij is met de gekozen oplossing. Maar gedurende het proces begrijpt iedereen wel dat er verschillende belangen zijn en dat de uiteindelijke oplossing het best is voor het algemene belang.”
Van input naar impact
Als je ervoor kiest om verder te gaan dan informeren, is het volgens Annemieke essentieel dat de input van burgers en belanghebbenden niet alleen wordt opgehaald, maar ook daadwerkelijk wordt meegenomen in de besluitvorming. “Er moet commitment zijn vanuit de gemeente, al vanaf het begin.” benadrukt ze. Het moet duidelijk zijn dat de gemeente daadwerkelijk iets met de resultaten van het participatietraject gaat doen. “Als je niks met de input gaat doen, kun je net zo goed niet participeren.” Daarom is het ook belangrijk om bewoners en andere belanghebbenden gedurende het hele proces te betrekken. Niet pas als de oplossing al zowat in beton is gegoten. Door de participanten voortdurend te betrekken, heeft hun input ook daadwerkelijk invloed op de uitkomst. Annemieke: “Zij zijn uiteindelijk degenen die hun straat of buurt het best kennen, hun inbreng is daarom van groot belang.”
Uitdagingen en lessen
Participatie verloopt niet altijd vlekkeloos. Gemeenten hebben zelf vaak ook een belang in het proces, wat soms kan schuren met de openheid die nodig is voor effectieve participatie. “Gemeenten willen er vaak open ingaan, maar hebben ook eigen voorwaarden en wensen,” vertelt Annemieke. Daarom is het waardevol om als externe partij het proces te begeleiden. “Wij zien de gemeente als één van de deelnemende partijen en proberen een balans te vinden tussen hun belangen en die van de andere betrokkenen.”
Een andere belangrijke les die Annemieke heeft geleerd, is dat participatie tijd en geduld vraagt. “Je kunt niet in één avond tot een oplossing komen. Het duurt even voordat mensen elkaars standpunten echt begrijpen. En dat is ook nodig om tot een goede oplossing te komen. Je leert de deelnemers gedurende het traject ook echt een beetje kennen, dat vind ik heel leuk.”
